In 2006 werd in het Nederlandse letterenmanifest De uitkijkpost van de literatuur gewezen op het belang van een bloeiende literaire vertaalcultuur. In 2007 werd in het Tien punten programma van het Vlaamse Boekenoverleg aandacht gevraagd voor de culturele en sociaal-economische aspecten van de literaire vertaalpraktijk. Literair vertalers zijn als culturele ambassadeurs bij uitstek gekwalificeerd om culturele tradities toegankelijk te maken. In Nederland en Vlaanderen bestaat van oudsher een sterk ontwikkelde vertaalcultuur, mede dankzij de subsidies van onze letterenfondsen, die een voorbeeldfunctie vervullen in Europa. Zowel het aantal vertalingen in het Nederlands als het aantal vertalingen uit het Nederlands blijft stijgen, maar de beroepsgroep staat kwalitatief en kwantitatief steeds meer onder druk. Hoewel de fondsen, de Nederlandse Taalunie en het Expertisecentrum Literair Vertalen zich de afgelopen jaren hebben ingespannen om de opgebouwde kennis van en ervaring met het literair vertalen niet verloren te laten gaan, zijn deze initiatieven ontoereikend om duurzame verbindingen met andere culturen en literaturen voor de toekomst te garanderen. Het vertalersbestand vergrijst. Om die reden dient er een doorgaande leerlijn te worden gecreëerd, waarvan een universitaire opleiding tot literair vertaler een cruciaal onderdeel is. Ook de Nederlandse Raad voor Cultuur onderschreef in de paragraaf ‘Letteren’ van de nota Innoveren, participeren! (2007) het grote belang van zo’n universitaire vertaalopleiding en van de steun van de ministeries van Onderwijs en Cultuur bij de ontwikkeling daarvan. Het Fonds voor de Letteren, het Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds, het Vlaams Fonds voor de Letteren, de Nederlandse Taalunie en het Expertisecentrum Literair Vertalen bevelen de Vlaamse en Nederlandse ministers van Cultuur en Onderwijs aan om:

• Masteropleiding literair vertalen Op zo kort mogelijke termijn de mogelijkheden te onderzoeken voor het instellen van een flexibele literaire vertaalopleiding op masterniveau voor vertalers in en uit het Nederlands, liefst in binationaal of internationaal samenwerkingsverband. ‘Kwartiermakerskosten’ = € 50.000.
• De fondsen en het Expertisecentrum Literair Vertalen (ELV) gedurende de komende vier jaar in staat te stellen tot het verder uitbouwen van een doorgaande opleidingslijn voor vertalers in en uit het Nederlands, in nauwe samenwerking met de nieuwe masteropleiding en de literaire uitgeverijen, door middel van:
  1. Beurzen potentiële vertalers uit het Nederlands een beurzensysteem voor potentiële literair vertalers uit het Nederlands, met name uit economisch zwakkere landen, om hun opleiding en vorming te optimaliseren in het Nederlandse taalgebied en daarbuiten (5 beurzen per jaar à € 9.000 inclusief inschrijf- en studiekosten) = € 45.000 per jaar;
  2. Uitgebouwd mentoratensysteem een verder uitgebouwd mentoratensysteem d.m.v. een verdubbeling van het huidige investeringsbedrag = € 20.000 per jaar;
  3. Intensiveren vertaalworkshops het intensiveren van het vertaalworkshopprogramma, met name voor vertalers uit Turkije en Arabische en BRIC-landen = € 25.000 per jaar;
  4. Intensiveren ‘rondreizend programma’ het intensiveren van het project ‘rondreizend programma’ dat in Nederland en Vlaanderen aanwezige vertaalexpertise ten goede laat komen aan buitenlandse opleidingen Nederlands, d.m.v. een extra investering = € 25.000 per jaar;
  5. Extra steun Vlaamse vertalers het verlenen van extra opleidingsmogelijkheden voor Vlaamse vertalers (5 speciale mentoraten en 5 duovertalingen) = € 30.000 per jaar;De in de punten 1 t/m 4 genoemde bedragen zijn berekend op basis van de geldende verdeelsleutel Nederland 2/3 en Vlaanderen 1/3 deel.
• De verblijfs- en researchmogelijkheden voor vertalers in en uit het Nederlands te vergroten. Professionele vertalers vervullen een belangrijke rol als culturele bemiddelaars. Culturele bemiddeling gaat altijd twee kanten op, en literair vertalers zouden in het buitenland dan ook heel goed kunnen optreden als ambassadeurs van hun eigen cultuur. Voorgesteld wordt om:
  1. Fellowships een aantal ‘fellowships’ te initiëren voor professionele literair vertalers om in het buitenland aan instellingen en universiteiten workshops te geven (3 x € 10.000) = € 30.000;
  2. Reisbeurzen vertalershuizen een aantal reisbeurzen in te stellen voor het verblijf van vertalers in het Nederlands in Europese vertalershuizen (25 x € 250) = € 6.250.
• Vergroten publieke zichtbaarheid vertalers De (publieke) zichtbaarheid van literair vertalers te vergroten, wat ook een belangrijke bijdrage kan leveren aan het versterken van het imago van het vertalen. Hiertoe zou financiële ruimte moeten worden geschapen voor medefinanciering van projecten via de stichting Schrijvers School Samenleving en de stichting Lezen Vlaanderen = € 30.000 per jaar.
• Bescherming pluriformiteit De letterenfondsen in staat te stellen de pluriformiteit van het aanbod te beschermen en waar mogelijk te vergroten: ‘moeilijke’ boeken of genres betekenen voor een uitgever een direct risico en vragen van de vertaler veel expertise en een hoge tijdsinvestering. Door een combinatie van vertaal- en productiesubsidies kunnen de uitgaven van dergelijke ‘moeilijke’ boeken (vaak belangrijk werk uit de canon van de wereldliteratuur) toch worden gerealiseerd, zonder de vertaler mede het risico te laten dragen. Met een bedrag van € 100.000 per jaar kunnen jaarlijks circa 10 van dergelijke vertalingen gerealiseerd worden.
• Vertaling cultureel belangrijke non-fictie De fondsen meer dan nu het geval is in staat te stellen beurzen te verstrekken voor de vertaling van cultureel belangrijke non-fictie in het Nederlands. Deze vertalingen spelen wereldwijd een niet weg te denken rol op het breukvlak tussen kunst en kennis. Omdat veel niet-literaire non-fictie, zoals cultuurhistorische teksten, momenteel buiten het mandaat van de literaire fondsen vallen en dus niet voor subsidiëring in aanmerking komen, geven professionele vertalers over het algemeen de voorkeur aan literaire vertaalprojecten. Verruiming van de ondersteuningsmogelijkheden voor vertalers van niet-literaire non-fictie zou de kwaliteit van de vertalingen daarvan zeer ten goede komen.
• Aparte status voor literair vertalen in Europees cultuurplan Het belang van het literair vertalen in Europees verband meer dan nu het geval is te onderstrepen en concreet aan te dringen op een aparte status voor de geschreven overlevering en de Europese vertalershuizen in het volgende Europese cultuurplan 2014 - 2021.
• Wettelijk toestaan prijsafspraken Een bepaling te doen opnemen in de auteurswet die prijsafspraken tussen makers en uitgevers toestaat of zelfs verplicht stelt. Dit is van wezenlijk belang voor vertalers om in een zakelijke omgeving als kleine zelfstandigen te kunnen functioneren.De genoemde bedragen zijn berekend op basis van de geldende verdeelsleutel Nederland 2/3 en Vlaanderen 1/3 deel.

• Fonds voor de Letteren
• Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds
• Vlaams Fonds voor de Letteren
• Nederlandse Taalunie
• Expertisecentrum Literair Vertalen